J.H. Wijsmuller (Amsterdam,1855-1925)
Schilder van landschappen, zee- en stadsgezichten
Welkom op mijn website over de kunstschilder, aquarellist en etser J.H. Wijsmuller.
Wijsmuller wordt wel een impressionist van de School van Allebé (beter bekend als het Amsterdams Impressionisme) genoemd. Kunsthistorisch gezien behoort hij tot de
tweede generatie van de Haagse School.
Naast schilderijen zijn hier originele foto's van Wijsmuller en zijn gezin te zien.
Lees over zijn afkomst en over de stappen die hij zette om zijn droom,
kunstschilder worden, te verwezenlijken.
Bekijk de foto's - en lees over de uitstapjes - die ik maakte
in het voetspoor van deze veelzijdige kunstenaar.
Afkomst
Weißmüller werd Wijsmuller
In de 18e eeuw nam onder een groot deel van de bevolking de armoede toe en de economische vooruitzichten verslechterden. Veel Duitsers vertrokken naar Nederland en Amerika.
De smid Georg Michael Weißmüller verliet zijn woonplaats Bächlingen, gelegen in het Jagst-dal, en reisde naar Amsterdam. In 1778 werd hij geregistreerd in het "Communicanten Boek 1778" van de Evangelisch Lutherse Gemeente. Hij liet zijn naam toen wijzigen in Jurriaan Wijsmuller.
Zowel Jan Hillebrand als zijn achterneef Johannes Franciscus (1876 - 1923), oprichter van de rederij Bureau Wijsmuller, stammen af van deze smid.
Jan Hillebrand werd in 1855 geboren als vierde kind van horlogemaker Abraham J.M. Wijsmuller
en zijn vrouw Maria Gesina Tierie. Het gezin telde uiteindelijk negen kinderen.
Wijsmullers geboortehuis stond aan de Kampersteiger 178 in Amsterdam, vlakbij de plek waar sinds 1887 de Basiliek van de Heilige Nicolaas staat. Tegenwoordig is dit Prins Hendrikkade 55.
Als zoon van een horlogemaker lag het voor de hand dat Jan Hillebrand
in de voetsporen van zijn vader zou treden. Zijn hart lag echter bij tekenen en schilderen.
Deze aquarel van De Hogesluis te Amsterdam, met op de achtergrond het Paleis voor Volksvlijt,
maakte Wijsmuller rond 1871. In die tijd was hij zich nog volop aan het bekwamen
in alle facetten van de schilderkunst.
'Ik wil schilderen, en niets anders....'
Nabloei Haagse School
Schakel tussen oudere en jongere schilders van de Haagse School
Toen Wijsmuller begon met schilderen, was de weg in zijn genre,
de Haagse School, voor een groot gedeelte al gebaand.
Er werd gebroken met de traditionele wijze van schilderen. Een nieuwe tijd brak aan!
Wijsmuller behoort tot de tweede generatie ofwel de nabloei van de Haagse School.
Wijsmullers gezin
Familieman?
Jan Hillebrand trouwde in 1891 met de 7 jaar jongere Agatha Giesinger.
Ook zij was een geboren Amsterdamse.
Jan en Agatha kregen drie zonen: Jan (1892), Karel (1895) en Paul (1902).
Op de foto's denken we meisjes te zien. Niets is minder waar.
Deze modeblog gaat over jongensjurkjes en waarom ze in die tijd werden gedragen.
Wijsmuller hield zich niet bezig met de opvoeding van zijn drie zonen.
Wél maakte hij tijd voor uitstapjes en vakanties, zoals naar Noordwijk aan Zee.
Momenten van huiselijkheid zijn op de gevoelige plaat vastgelegd.
Het gezin woonde in de loop van de jaren op verschillende adressen in Amsterdam. In de Anna van den Vondelstraat, waar Wijsmuller tevens zijn atelier had, woonden ze tot aan zijn dood in 1925.
 Agatha en Jan jr |  Jan jr |  V.l.n.r. Jan jr, Agatha, Karel, Paul en Jan Hillebrand |  Paul |
|---|
Amsterdam in Wijsmullers tijd
Van grachtenwater naar leidingwater & De aanleg van het Centraal Station
Rond 1855, het geboortejaar van J.H. Wijsmuller, was Amsterdam overvol. Sinds het begin van de 19e eeuw was de bevolking enorm gegroeid. Een geboorteoverschot, vernieuwing van de handel, nieuwe industrie en nieuwe vormen van bedrijvigheid lagen hieraan ten grondslag.
De slechte leefomstandigheden van de onderklasse leidden tot initiatieven bij welgestelde burgers om de huisvesting en gezondheid van arbeiders te verbeteren.
In 1853 kwam dankzij de Amsterdamse schrijver en politicus Jacob van Lennep de eerste waterleiding tot stand. Tot dan toe dronken Amsterdammers nog water uit de grachten. De riolering kwam hier ook op uit, wat zorgde voor ziektes en epidemieën. In de jaren ’60 van de 19e eeuw kregen veel steden te maken met een uitbraak van cholera. Dankzij de waterleiding bleef Amsterdam hiervoor gespaard.
Wijsmullers grachten, zoals hieronder de Herengracht, waren schilderachtig, maar het water was verre van schoon.
De opkomst van de spoorwegen in de 19e eeuw droeg bij tot groei van de handel en het verkeer. In 1889 werd het Centraal Station geopend. Vanuit de stad waren er nu spoorverbindingen in de richting van Haarlem, Zaandam, Utrecht en Hilversum en naar de rest van Europa.
IJzer en stoom speelden vanaf toen een belangrijke rol. Deze periode werd daarom wel de IJzeren Eeuw genoemd.
Wijsmuller legde de grondwerken voor het Centraal Station in olieverf op doek vast.
Amsterdamse grachten
Aanvankelijk werkte Wijsmuller vooral in zijn geboortestad Amsterdam.
Hij maakte er talloze schetsen en tekeningen, met name van de grachten, die hij vervolgens
in zijn atelier in olieverf op doek of waterverf op papier uitwerkte.
Een schilderachtiger tafereel dan een Amsterdamse gracht bestaat bijna niet.
 Gezicht op de Lindengracht |  De Houtgracht gezien naar de Zwanenburgwal en de Raamgracht |  Het Singel |
|---|
Wijsmuller en ik
Mijn naam is Damiët Philippona. Ik ben een achterkleindochter van J.H. Wijsmuller en ik ben letterlijk tussen zijn schilderijen opgegroeid.
In de loop van de jaren ben ik me steeds meer gaan verdiepen in zijn oeuvre.
Tijdens mijn zoektocht naar onbekend werk, word ik vaak verrast door Wijsmullers kwaliteit als schilder, aquarellist en etser. Langs deze weg wil ik meer mensen kennis laten maken met deze veelzijdige schilder van de nabloei van de Haagse School.
Wijsmuller in Noordwijk
Rond 1900 verbleef Wijsmuller hier meerdere keren gedurende de zomermaanden met zijn gezin en vrienden.
In olieverf op doek legde hij het dorp, de zee en de mensen die van haar opbrengst leefden, zoals schelpenvissers, vast.
In het huidige Noordwijk is weinig te herkennen van het pittoreske plaatsje uit die tijd.
Gelukkig is er Museum Noordwijk waar de historie van Noordwijk én o.a. een
aantal prachtige werken van Wijsmuller te zien zijn.
Katwijk
De enige kerk die direct aan de Nederlandse kust staat, is vernoemd
naar de schutspatroon van de vissers, de apostel Andreas.
De Andreaskerk is ook bekend onder de naam de Oude Kerk of als 'het witte kerkje aan zee'.
In het Katwijks Museum is Wijsmullers schilderij ‘Katwijk aan Zee’
met de Oude Kerk en enkele bomschuiten te bewonderen.
Op de plek waar Wijsmuller zat te schilderen, staat tegenwoordig
een informatiebord waarop het schilderij te zien is.
'Zijn' Oude Kerk prijkt tevens op de omslag van het boekje 'De Oude Kerk geschilderd'.
Het Groene Hart van Nederland
Noorden Nieuwkoop
Wijsmuller hield van zijn stad Amsterdam.
Maar hij had ook behoefte aan rust en groen. Zo was hij regelmatig met schildersezel en -kist in de omgeving van Noorden Nieuwkoop te vinden.
Soms kwam hij er met zijn vrouw Agatha, andere keren met collega-schilders, zoals Weissenbruch en Roelofs.
Op een prachtige lentedag trad ik in zijn voetsporen en fotografeerde de plekken die hij had geschilderd.
Noorden, toen en nu!
Ca. 1900 Fotograaf: onbekend
Olieverf op doek Privécollectie
April 2016 Foto: Philip Wijs Photos & Art
Olieverf op doek Locatie: onbekend
Rond 1900 Fotograaf: onbekend
Olieverf op paneel Privécollectie
April 2016 Foto: Philip Wijs Photos & Art
%20bij%20pension%20Verzijden%20in%20Noorden%20bij%20Nieuwkoop_.jpeg)
Met o.a. de bekende kunstschilders Roelofs en Weissenbruch Rond 1900 Bron: geheugenvannederland.nl
"...geliefd door het publiek is hij een selfmade man,
begaafd met groot talent en met eene daardoor
steeds stijgende reputatie."
Hendrik Maarten Krabbé, 1894
Lees en bekijk hier zijn portret van Wijsmuller
Verkocht
Dorpsstraatje aan het water
Opleiding
Wijsmuller woonde de tekenklas bij van Felix Meritis in Amsterdam. Hier leerde hij Nicolaas Van der Waay kennen, met wie hij levenslang bevriend zou blijven. Ze studeerden samen onder August Allebé aan de Rijksakademie van beeldende kunsten en deelden enige tijd een atelier. Ze waren beiden lid van Arti et Amicitiae.
De kwaliteit van Wijsmullers werk bleef niet onopgemerkt. Rond 1878 ontving hij een koninklijke subsidie, zodat hij zich vrijuit kon ontwikkelen als kunstenaar.
Wijsmuller ging aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag studeren en werd daar lid
van de Pulchri Studio.
Hierna volgde hij korte tijd de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Brussel.
Zijn geboortestad Amsterdam lokte echter. Vanaf 1881 tot aan zijn dood in 1925 zou hij hier blijven wonen.
In 1883 won Wijsmuller de Willink van Collenprijs. Meer prijzen en onderscheidingen volgden; nationaal en internationaal.
Met vrienden richtte hij het genootschap M.A.B. (een verwijzing naar de Italiaanse kunstschilder, beeldhouwer, architect en dichter Michel Angelo Buonarroti) op.
Afbeelding: vier leden van dit gezelschap. V.l.n.r. Wijsmuller, Van der Waay, Oldewelt en Witkamp, 1882. Reproprent door Willem Steelink sr. naar een schilderij van Van der Waay. Bron: Stadsarchief Amsterdam.
Wijsmuller en ik
Sinds mijn kinderjaren is J.H. Wijsmuller een magische naam. Thuis en bij familie zag ik prachtige schilderijen waarop in een hoekje deze naam was geschreven.
J.H. Wijsmuller was de opa van mijn moeder en van mijn ooms en tantes. Hij overleed in 1925, voordat de meesten van hen werden geboren. Toch spraken ze met eerbied en grote bewondering over de schilder; alsof ze hem persoonlijk hadden gekend.
Mijn grootvader Jan, de oudste zoon van de schilder, zat vol verhalen en anekdotes. Hij en zijn broers Karel en Paul koesterden de schetsen, tekeningen, aquarellen en olieverfschilderijen die hen na het overlijden van hun vader waren nagelaten.
Lange tijd was Wijsmuller een gevierd schilder, wiens werk op vele tentoonstellingen en kunstveilingen vertegenwoordigd was. Na een overzichtstentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam in 1955, ter ere van zijn honderdste geboortedag, werd het wat stiller rond hem.
Onder het pseudoniem Philip Wijs (een eerbetoon aan mijn ouders Jules PHILIPpona en Antie WIJSmuller) heb ik Wijsmullers naam in de afgelopen jaren weer meer bekendheid gegeven.
Aanvankelijk richtte ik me met zijn Amsterdamse stadsgezichten tot liefhebbers van het Oude Amsterdam, de stad waar hij zijn eerste stappen als kunstschilder heeft gezet. Wijsmuller schilderde echter veel meer dan stadsgezichten. Op deze Website en op de Facebookpagina J.H. Wijsmuller / Philip Wijs Photos & Art laat ik zien dat hij ook in landschappen en zee- & dorpsgezichten uitblonk.